Beynimizin karmaşık yapısı kadar, bir gün içerisinde maruz kaldığımız uyaranlar da unutkanlığımızı doğrudan etkiliyor.Hafızamızın nasıl çalıştığı ve beynimizdeki nöronların düşünceleri ne şekilde barındırdığı ve taşıdığı konusu, bilim dünyasında gizemini koruyor. Ancak modern MR teknolojileri ile farklı hafıza süreçlerinde beynin nasıl etkilendiğini gözlemlemek ve yorumlamak mümkün.
“Why We Remember” (Neden Hatırlarız) adlı kitabın yazarı, nörobilim ve psikoloji uzmanı Dr. Charan Ranganath, “Gündelik hayatta yaşadığımız unutkanlıkların birçoğu, günün herhangi bir saatinde beynimizin işlemesi gereken bilgi miktarının hep devasa olmasından kaynaklanıyor” diyor: “kusursuz bir hafızaya sahip olmamız bu nedenle neredeyse imkansız.”
Sürekli bir bilgi bombardımanıyla karşı karşıya kalan beyinlerimiz, hatırımızda tutmamız gereken bilgiyi önceliklendirmek zorundadır. Dr. Ranganath’a göre unutmanın devreye girdiği nokta, beynin daha sonra ihtiyaç duyacağımız bilgileri bıraktığı zamandır.
Hatıralarımızın çoğu birbirine benzer. Yeni bir deneyim yaşadığımızda veya yeni bilgiler öğrendiğimizde, her seferinde sıfırdan yeni bir hafıza oluşturmak yerine bunu zaten sahip olduğumuz hatıralara ekleriz. Bu, beynimizi çok daha verimli hale getirir. “Yeni bir deneyim yaşadığınızda, aslında hiçbir zaman… tamamen yeni bir şey değil” diyor Dr. Ranganath, “Çoğu kez aynı bileşenleri tekrar tekrar kullanırsınız.”
İnsan beyni hayatta kalma için evrimleşmiştir ve bu nedenle güvenliğimize yönelik tehditlerden kaçınmamıza yardımcı olacak ayırt edici şeyleri hatırlama eğilimindeyiz.
Boston Üniversitesi Nöroloji Profesörü Dr. Andrew Budson, “Beynimizin evrimleşmesinin amacı, çevremizde neler olup bittiğini yorumlayabilmemiz, yaratıcı ve esnek bir şekilde geleceği hayal edebilmemiz ve ardından sorunları çözmeye çalışmamız için bize yardımcı olmaktır” diyerek açıklıyor.
Hafızayı güçlendirmek için ne yapmalı?
Uzmanlar, bilgi bombardımanının azaltılmasının hafıza üzerinde olumlu etkileri olabileceğine dikkat çekiyorlar. İşte bu konuda bazı öneriler:
Dijital detoks: Zaman zaman teknolojiden uzak durmak, zihnimizi dinlendirir ve hafızayı güçlendirir.
Odaklanma: Bir anda birden fazla göreve odaklanmak yerine, tek bir işe yoğunlaşmak daha etkili olabilir.
Bilgi filtreleme: Gün içerisinde alınan bilgileri sınırlamak ve önemli olanları seçmek, hafızamızı yormaktan kaçınmamızı sağlar.
Sessiz zamanlar: Günlük rutinimizde sessiz zamanlar yaratmak, zihinsel berraklık kazandırır ve hafızayı destekler.
Bu stratejiler, zihnimizi sürekli bilgi akışından koruyarak hafıza üzerinde olumlu etkiler yaratabilir. Genel olarak beyin sağlığımızı destekleyerek unutkanlığı önlemek için, aşağıdaki önlemler alınmalı:
Düzenli egzersiz: Fiziksel aktivite, beyin sağlığını iyileştirmeye yardımcı olur. Özellikle aerobik egzersizler, beyin fonksiyonlarını artırabilir.
Sağlıklı beslenme: Dengeli bir diyet, beyin sağlığını destekler. Omega-3 yağ asitleri gibi besinler, hafızayı güçlendirmede önemli rol oynar.
Yeterli uyku: Uyku, hafıza konsolidasyonu için kritik öneme sahiptir. Düzenli ve yeterli uyku, öğrenilen bilgilerin hafızada kalıcı hale gelmesine yardımcı olur.
Mental egzersizler: Bulmaca çözme, yeni bir dil öğrenme gibi zihinsel aktiviteler, beyin sağlığını korumak ve hafızayı güçlendirmek için faydalıdır.
Sosyal etkileşim: Sosyal etkileşim, beyin fonksiyonlarını teşvik eder ve hafıza sorunlarıyla mücadelede yardımcı olabilir.
Stres yönetimi: Stres, hafızayı olumsuz etkileyebilir. Meditasyon, yoga gibi stres azaltıcı teknikler, hafızayı korumada etkili olabilir.
