Saç dökülmesi, kadın – erkek, yaşlı – genç demeden herkesin kabusu haline gelebilir. Sağlıklı, gür ve parlak saçlara sahip olmak hem görsel, hem de psikolojik açıdan önemlidir.
Saç Dökülmesi Nedenleri ve Önlemenin Yolları Nelerdir?
İnsan kafasında yaklaşık 100 – 150 bin saç teli mevcuttur ve günde 100 adet saç teli dökülür. Saç dökülmesinde gerek bölgesel gerekse genel olarak günde 100 adet saç telini geçiyorsa, buna “saç dökülmesi var” denilebilir.
Başımızda Ne Kadar Saç Kılı Bulunur?
Bir insanın başında ortalama 100.000 – 150.000 saç teli bulunur. Saç kılı sayısında saç renginin ve yaşın da önemi vardır. Kızıl saçlılarda kıl sayısı daha az iken, sarışınlarda daha fazladır. Bir bebeğin doğduğunda ortalama 1100 kıl kökü varken, yetişkin olduğunda bu sayı 600’e düşer.
Saçın Vücuttaki Görevleri Nelerdir?
Saçlar öncelikle kozmetik olarak ilgilenilse ve düşünülse de, vücuttaki görevi kozmetik kaygının ötesindedir. İnsan başında bulunan ‘saç’ olarak isimlendirdiğimiz kılların esas görevi; ısı ve su dengesini sağlamak, kafatasını dış etkilerden korumaktır. Ayrıca, her bir kılın aynı zamanda duyu cisimciği olduğu düşünülürse; basınç, sıcaklık, dokunma, ağrı hislerini algılamak da diğer görevleridir.
Saçlar çok güçlü ve dayanıklıdırlar. Bir saç teli 100 gr. ağırlığında bir cismi taşıyabilecek güce sahiptir. Bu kadar güce ve dayanıklılığa sahipken, bir saç telinin ömrü ortalama 4 yıldır.
Saçın yaşam döngüsü üç aşamalıdır:
- Gelişme ve olgunluk (anajen) dönemi; saçın sürekli uzadığı, sağlıklı ve dayanıklı olduğu süreçtir. 2-7 yıl sürer.
- Durulama ve şaşkınlık (katajen) dönemi; hızlı bir şekilde saç telinin yaşlandığı süreçtir. Bir kaç hafta sürer.
- Zayıflama ve düşkünlük aşaması; telojen dönem; saçın döküldüğü dönemdir. Birkaç ay sürer.
Saç folikülleri aynı zamanda farklı evrelerde bulunabilirler. Yani saç foliküllerinin bir kısmı anajen dönemde bir kısmı katajen bir kısmı da telojen dönemde olabilir. Normalde tüm saç foliküllerinin %5-10’u saçların döküldüğü telojen dönemdedir. Bu nedenle günde ortalama 100 saç telinin dökülmesi normal olarak değerlendirilmektedir.
Ne Kadar Saç Dökülmesi Dikkate Alınmalıdır?
Günlük süreçte yıkama ve tarama sonrası dökülen saçlar yaşam döngüsünü bitirmiş saçlardır. Bu şekilde günde 100 saç teline kadar dökülen saçlar normal kabul edilir ve 8-10 haftaya kadar yerlerine hemen yenileri çıkar.
Saçların Hızlı Uzaması İçin Ne Yapılabilir?
İnsan vücudu muhteşem bir döngüye sahiptir. Her bir saç telinin kendi zamanında uzama ve dökülme hızı varken, kendi aralarından da müthiş bir koordinasyona sahiptir. Bu sayede, aynı anda uzayıp dökülmedikleri için belirli bir dönem kel kalmaktan da kurtulmuş oluruz. Bu döngüye dışarıdan yapılan uygulamaların (saç kremi, bakım yağı vs.) pek bir etkisi olmayacağı gibi, kazıtma, kestirme şeklindeki uygulamaların da saç kökünün kuvvetlenmesine, dökülmesine ve hızlı uzamasına etkisi olmayacaktır.
Saç Dökülmesi Neden Olur? Saç Dökülmesinin Nedenleri Nelerdir?
Saçın yaşam döngüsüne bağlı olarak günde 100 saç telinin dökülmesi normal kabul edilirken, bu orandan fazla olan saç dökülmeleri ciddiye alınmalı ve doktora başvurulmalıdır.Saç dökülmesinin pek çok farklı sebebi olabilmektedir:
- “Androgenetik alopesi” olarak da adlandırılan genetik nedenlere bağlı saç dökülmesi daha çok erkeklerde ve menopoz sonrası kadınlarda da görülebilen bölgesel saç dökülmesidir. Erkeklerde saç dökülmesi daha çok şakaklar ve tepeden başlar, kadınlarda ise dökülme alanları daha çok tepe bölgesindedir.
- Liken planus gibi bazı deri hastalıklarında geriye dönüşü olmayan kalıcı saç dökülmeleri gelişebilmektedir. Liken planus hastalığının erken tanı ve tedavisi, kalıcı saç dökülmesinin önleme açısından oldukça önemlidir.
- Bazı kişiler ise psikolojik nedenlere bağlı olarak kendi saçlarını koparırlar. Tıpta bu hastalığa trikotillomani adı verilir ve psikolojik destek ile tedavi edilebilir.
- Tiroid hastalıkları gibi hormon düzensizliğine yol açan bazı hastalıklar da saç dökülmesine neden olabilmektedir.
- Gebelik döneminde hormon seviyesindeki farklılıklar nedeni ile saç dökülmesi gözlenebilmektedir. Çoğunlukla bu durum geçicidir.
- Anemi yani kansızlık özellikle kadınlarda gözlenen saç dökülmesinin en sık rastlanan nedenlerinden biridir. Anemi tedavisi ile saç dökülmelerinin durdurulması mümkün olabilmektedir.
- Vücutta demir, çinko gibi minerallerin eksik olması saç dökülmesine yol açabilmektedir. Bu gibi durumlarda mineral takviyesi yapılarak saçların dökülmesinin durdurulması mümkün olabilmektedir.
- Bazı yaşam alışkanlıkları da saç dökülmelerine neden olabilmektedir. Bunların başında; düzensiz ve yetersiz beslenme, hareketsizlik, stres yer almaktadır.
- Yanlış saç bakım alışkanlıkları saç dökülmelerinin bir diğer nedenidir. Saçı sürekli çok sıkı toplama, yanlış yıkama alışkanlıkları, saçı kimyasal maddelere maruz bırakma örnek olarak sayılabilir.
Erkek Tipi Saç Dökülmesi Nedir?
En sık karşılaşılan saç dökülmesi sebebi, testosteron hormonunun saç köklerini aşırı duyarlı hale getirmesi sonucu gerçekleşen erkek tipi saç dökülmesidir. Daha çok erkeklerde görülmekle birlikte, kadınlarda da görülen tiptir. Andro genetik olarak bilinen bu tip dökülmede, dökülme alından arkaya doğru gerçekleşir ve yaş ilerledikçe dökülme oranı da artar.
Erkeklerde oluşan dökülmenin çoğunluğu bu şekilde gerçekleşir. Eğer dökülme şekli erkek tipi dökülmeyse dökülen yerin alan büyüklüğüne bakılır. Bu açıklık kapanamayacak durumdaysa ve saç kök kaybı çok fazlaysa saç ekimi önerilir. Daha az saç kaybı olan erkek tipi saç dökülmelerinde ise, %80-90 civarında başarı sağlanan PRP ve Mezoterapi ile destek tedavisi önerilir.
Diğer en sık karşılaşılan saç dökülme sebeplerinden biri ise yetersiz beslenmedir. B12, demir eksikliği, çinko, biotin ve folik eksikliği gibi nedenler kan yolu ile beslenen saç kökünü sağlıksız kılar ve dolayısıyla kökten beslenemeyen saç telini güçsüzleştirir. Bu sebeple, şok diyet uygulamaları, meyve ve sebzeden yoksun beslenme, proteinden yoksun diyetler saç sağlığında olumsuz rol oynar. Özellikle çocuklardaki saç dökülme sorunlarında mutlaka çocuğun kan testi ile vitamin ve mineral kontrolleri yapılmalı ve beslenme şekli izlenmelidir.
Kadınlarda Saç Dökülmesi Nedenleri Nelerdir?
Kadınlarda saç dökülmesinde ise en sık rastlanan sebepler tiroid hastalığı, diyabet ve demir eksikliği anemisidir. Kadınlar saç dökülmesi şikayetiyle hekime başvurduklarında, öncelikle bunun erkek tipi saç dökülmesi mi yoksa kadın tipi saç dökülmesi mi olduğunu öğrenmek amacıyla gerekli incelemeler yapılır. Dökülmeye bir hastalığın sebep olup olmadığı sorgulanır ve ardından da kan tahlilleri ve testler yapılarak demir, biotin ve çinko gibi vitamin eksikliği ya da tiroid hastalığının olup olmadığı belirlenir. Bunun sonuçlarına bakılarak dökülme tipi belirlenir ve uygun olan tedaviye başlanır.
Mevsimsel Saç Dökülmesi Nedir?
Saç dökülmesine sebep olan bir başka sık rastlanan sebep ise mevsimsel dökülme diye bilinen, özellikle yaz bitiminden sonbahara geçiş sürecinde oluşan dökülme türüdür. Ortalama 2 hafta süren bu süreç birçok kişiyi endişelendirse de aslında saçların kendini yenilediği doğal bir durumdur ve dökülen saçların yerine yenileri çıkar.
Mevsimsel dökülmeye sebep olan, yaz aylarında bolca maruz kalınan güneşin vücutta melatonin üretimini sınırlamasına sebep olduğu düşünülür. Melatonin olmadığında saç teli, saç yaşam döngüsündeki ilk iki fazı hızlıca geçirerek en son faz olan telojen (zayıflama ve düşkünlük aşaması) fazına geçer. Bu da saçın ortalama ömrünün kısalarak, hızlıca kaybedilmesi ile sonlanır.
Mevsimsel dökülmeden en az etkilenmek için;Vücudun ürettiği melatonin miktarını arttırmak önemlidir. Ananas, muz ve portakal gibi melatonin üretimini arttıran besinleri tüketmek yardımcı olabileceği gibi saç büyümesine yardımcı antioksidan içeren meyvelerden elde edilen meyve sularını tüketmek de melatonin üretiminin artmasına yardımcı olacaktır.
Ayrıca, saçlarımızı yazın olumsuz hava şartlarından korumak; çok uzun saatler güneşe maruz kalmasını engellemek için şapka kullanımı da saç telinin sağlığını korumada önemlidir. Bütün bunlara ek; D vitamini eksikliğinin saç dökülmesine sebep olduğu araştırmalarca kanıtlanmıştır. D vitamini seviyenizi ideal miktarda tutmak da sağlıklı saçlara sahip olmanıza yardımcı olacaktır.
Saç dökülmesi için yapılabilecekler;
- Beslenmenize önem vermeli,
- Sağlık kontrollerinizi düzenli yaptırmalı,
- Saçınızı çok fazla ısıl işlemden korumalı,
- Uyku düzeninize dikkat etmeli,
- Temizliğine önem vermelisiniz.
Saç Dökülmesi Nasıl Önlenir?
Erkek saç dökülmesinde erken evrede dökülme kontrol altına alındığında saç ekim ameliyatına gerek kalmadan saç miktarının artması sağlanabilir.
Bu amaçla uygulanabilecek yöntemler dihidrotestosteron (DHT) oluşumunun medikal uygulamalarla sınırlandırılması, topikal losyon uygulamaları, saç hücre bölünmesinin lazerle hızlandırılması plateletten (trombosit) zengin plazma (PRP) kullanılmasıdır. BU yöntemlerle kayıp geciktirilebilir. Son dönemde “kök hücre” uygulaması da bu alanda başarılı sonuçlar göstermiştir.
Henüz daha saç dökülmesini kesin durduran bir yöntem bulunmadığı için mevcut yöntemler hastanın ihtiyacına göre birlikte kullanılarak en yüksek verim alınmaya çalışılmaktadır.
Saç teli analizi (trikolojik uygulamalar) yapıldıktan sonra saça besin taşıyan kan damar sistemi değerlendirilir ve hücre bölünmesinin devamlılığı için gerekenler belirlenir. Anti-oksidandan zengin Q-enzim 10, Omega 3, Omega 6 yönünden zengin yağ asitleri, doku iyileştirici özelliği olan lizin gibi aminoasitlerden zengin ürünler ve bölgedeki kan akımını hızlandırmak için lazer uygulamaları yapılır. Aynı zamanda nano moleküler yapıya sahip saç derisine uygulanan ürünler saç köküne geçerek saç telini kökten besler.
Saç kaybının engellenmesi için alınan önlemler sadece saça yönelik uygulamalarla sınırlı değildir. Kişinin yaşı, genel sağlığı ve beslenme düzeni de bu konuda önemli rol oynar. Çinko, selenyum, B vitaminleri gibi düzenli beslenme ile alınması gereken vitamin ve minerallerle saç bakımı desteklenmelidir.
Saç Dökülmesinin Önlenmesinde PRP Yöntemi Nedir?
Kişiden alınan kan özel bir işlemden geçirilerek plateletler ayrılır ve saçı dökülen bölgelere enjekte edilir. Plateletler içlerindeki büyüme faktörleri sayesinde ciltte gençleşmeye, saç dökülen alanda büyüme ve gelişmeye yardımcı olur. Özellikle çevresel ve genetik faktörlere bağlı hücre yenilenmesinin yavaşladığı durumlarda yenilenmeyi hızlandırır.
PRP ile saç tedavisi ortalama 15 günde bir olacak şekilde genellikle 3-4 ay uygulanır. Daha sonra her yıl 1 kez tekrarlanır.
Saç Kaybını Önlemek İçin Nasıl Saç Bakımı Yapılır?
Lazer terapi: Amerikan İlaç ve Gıda Dairesi tarafından onaylı bir ışın tedavisidir. Düşük doz soğuk ışın alan saçlı dokuda metabolizma hızlanır ve kan dolaşımı artar. Saç kökleri daha iyi beslenir ve saç telleri uzar. Genellikle 15 dakikalık seanslarla haftada 2-3 kez uygulanır. Sonuçlar 4 ay sonra gözlemlenir.
Ev tipi bakım: Bu grupta DHT baskılayıcı medikal ürünler; saç ve saçlı besleyici şampuan ve losyonlar kullanılır.
Hamilelik ve Doğumdan Sonra Saç Dökülmesi Nedenleri Nelerdir?
Doğum sonrası kadınların östrojen seviyeleri düşer ve buna bağlı olarak yoğun saç dökülmesi yaşanabilir. Bu saç dökülmesi geçicidir ve genellikle birkaç ayda yeni saçlar çıkar. Bazı kadınlardaysa hamileliğin 1-5. ayında ani ve aşırı saç kaybı gelişebilir ve bu da geçicidir.
Genetik Saç Dökülmesi Nedir?
Genetik saç dökülmesi kişinin genetik alt yapısına bağlı olarak, kadın veya erkeklerde, ergenlikle başlayan saç dökülmesidir. Toplumda ırsi saç dökülmesi olarak adlandırılan genetik saç dökülmesinde dihidrotestosteron (DHT) denilen erkeklik hormonunun bir türü yüksektir.
Yüksek testosteron androjeni tetikler ve yüksek androjen seviyesi saç dökülmesine neden olur. Bu nedenle genetik saç dökülmelerinin %90’ı erkeklerde görülür.
Çocuklarda Saç Dökülmesi Nedenleri Nelerdir?
Çocuklarda saç dökülmesinin en önemli nedeni sağlıksız beslenmedir. Gerekli vitamin ve mineraller alınmadığı için saç seyrelir. Diğer nedenler arasında:
- Vitamin B12 eksikliği,
- Kansızlık,
- Demir eksikliği,
- Vitamin eksikliği,
- Çinko eksikliği,
- Guatr hastalığı,
- Kanser hastalığı,
- Tiroit bezi hastalıkları,
- Saç mantarı,
- Lupus hastalığı,
- Genetik saç dökülmesi,
- Saç koparma hastalığı (trikotilomani),
- Saçkıran (alopesi),
- Travmalar,
- Saç derisinde oluşan bakteriyel enfeksiyonlar,
- Saç bakımında kullanılan kimyasal ürünler,
- Alopesi totalis: Bağışıklık sistemi zarar görmüş kişilerde saç kökleri zarar görür ve bir daha saç çıkmaz.
Aşırı Saç Dökülmesi Hangi Hastalıkların Belirtisidir?
Aşırı saç dökülmesi aşağıdaki hastalıkları düşündürür:
- Tiroid hastalıkları,
- Böbrek üstü bezi hastalıkları,
- Romatizmal hastalıklar,
- Hormonal rahatsızlıklar,
- İnsülin direnci,
- Diyabet,
- Anemi.
